LESONI 11 (FAKATUPU) - LA'A, MAHINA, MOE NGAAHI FETU'U

Lesoni: Senesi 1:14-19

Koe ha 'a e ngaahi ngaue 'oku taku 'i he 'aho hono 4 'o e Fakatupu? 'E ongo tonu fefe 'eni kiate kitautolu, tautautefito 'oku tau lolotonga 'ilo 'a e mamani ha sino mai"

Koe 'aho hono fa ngalingali kuo lahi ange hono talanoa'i 'i ha toe taha 'o e ngaahi 'aho Fakatupu 'e ono kehe koee. Kapau na'e fakatupu 'a e la'a 'i he 'aho hono fa, koe ha leva 'a e me'a ko ia na'a ne fakatupu 'a e vilo faka'aho ko ia ki he 'uluaki 'aho Fakatupu 'e tolu? Koe sio 'e taha, kapau na'e 'osi 'iai pe 'a e la'a ia, koe ha leva 'a e me'a ia na'e hoko 'i he 'aho hono fa?

Koe veiveiua ko ia 'i he ngaahi me'a 'o e 'aho hono fa 'o e Fakatupu 'oku 'ikai tupu ia mei he fepaki 'uhinga totonu ka 'oku tupu ia mei ha nga'ahoa (palulali) 'o e malava. Ko e ngaahi fakafuofuoa 'oe malava:

1. Taha 'o e malava, koe la'a na'e fakatupu ia 'i he 'aho hono fa, pea koe maama ko ia ki he 'uluaki 'aho 'e tolu na'e ha'u ia mei he 'afio ai 'a e 'Otua pe koe ha'u ia mei ha toe ma'u'anga kehe 'o hange ko ha "supanova" (koe pa fakatu'utamaki 'o ha fo'i fetu'u lahi 'o maama taimi nounou mo malohi ange ia liunga 10 ki he 100 miliona 'i he la'a). 'Oku faitatau 'a Fakaha 21:23 mo e fakakaukau ko 'eni, he 'oku 'ikai fiema'u 'a e la'a ia 'i he kolo fakahevani koe'uhi 'oku 'iai 'a e 'Otua ia.
   
2. Koe malava hono ua, na'e 'osi vaheange 'a e ngaahi ngaue ia 'a e la'a, mahina, moe ngaahi fetu'u 'i he taimi ko ia. Hange 'oku faitatau 'a Saame 8:3 ia moe fakakaukau ko 'eni.
3. Koe malava hono tolu, na'e 'osi 'iai pe 'a e la'a ia ka na'e fakapuliki ia 'ehe ngaahi 'ao pe koe efu 'o e mo'ungaafi pea 'ikai 'asi pe ngaue kakato ia kae 'oua kuo hoko 'a e 'aho hono fa. 'Oku lava ke fakatatau'i 'e taha 'ae malava ko 'eni pea moe palanite ko ia ko Venusi, 'aia 'oku hoko ai 'a e tu'unga tatau 'i he 'aho ni.

Mahu'inga 'o e fakatonulea 'a e Folofola:

Koe potutohi 'oku 'ikai matamata mahino ia kene poupou'i pe tuku kehe'i ha taha 'oe ngaahi faka'uhinga ko 'eni, neongo 'oku 'ikai kene hanga 'e ia 'o ta'ofi ha ngaahi fakakaukau fefeka 'i he kaveinga. Ngalingali ko ha lao lelei ia ke 'oua tetau toe 'oange ki ha fehu'i ha toe 'uhinga 'o lahi ange ia 'i he me'a ko ia 'oku 'omai 'ehe Tohitapu, pea 'oku totonu ia ketau fakamo'oni'i 'oku fakangatangatta 'a 'etau 'ilo. Ko e fakamo'oni'i ko 'eni, tautautefito 'i he 'elia koia 'oe fakatupu, 'oku 'ikai totonu ia ke faingata'a 'a hono tali. Hili ange katoa ia, fakakaukau ange ki he lahi ko ia 'o e ngaahi misiteli fakasaienisi 'oku lolotonga hoko 'i he taimi ni; fakalea 'e taha 'oku nau 'i heni tonu ki he 'ahi'ahi'i fakasaienisi kenau fakatotolo'i kae hili ko ia 'oku kei misiteli pe ia . Koe ha 'a hono lahi 'o e fakalilolilo ko ha me'a ia 'oku fufu talu mei he kuohili.

******************************************************