LESONI 5 (FAKATUPU) - FAKATUPU HOTAU LOTOLOTONGA

Folofola: Sione 2:7-11, 6:8-13,9:1-34

Fehu'i: "Koe ha 'a e me'a 'oku fakahaa'i 'e he ngaahi potutohi ko 'eni kau ki he malohi faka-fakatupu ko ia 'oe 'Otua?

'Oku 'omai takitaha 'e he ngaahi mana ko 'eni kiate kitautolu 'a e 'ata 'oe malohi 'o e 'Otua 'i he mamani matelie ko ia na'a Ne fakatupu.

'Uluaki, koe ha 'a e fa'ahinga founga 'e fie ma'u ke liliu hangatonu 'aki 'a e vai ke uaine? 'Oku 'ikai ha founga ia te tau 'ilo kiai. Ko e mo'oni na'e fakahoko ia ta'e kau ai 'a e ngaahi lao ko ia 'o natula, ke fai 'a e me'a ko ia na'e fai heni 'e Sisu ka 'oku tau 'ilo'i foki kinauotlu 'i he taimi ni.

'I he mana ko ia 'o e ika moe ngaahi fo'i ma, na'e kamata'aki 'e Sisu 'a e fo'i ma 'e nima moe mata'i ika iiki 'e ua pea faka'osi'aki 'a e me'akai lahi fe'unga ke fafanga'i e fu'u kakai tokolahi pea moe kato 'e 12 toenga me'akai. Koe me'akai kotoa na'e fa'u 'aki ia 'a e 'atomi moe molekula. 'I he fakaiku, na'e toe liuliunga lahi ange 'a e 'atomi moe molekula 'o e me'akai 'i he taimi ko ia na'e kamata ai ke fafanga 'e Sisu 'a e kakai. Na'e ha'u mei fe 'a e ngaahi molekula ko ia na'e tanaki mai, kapau na'e 'ikai 'a e hu mai faka-Otua ko ia 'a e 'Otua.

Koe taha, koe ha 'a e ngaahi liliu fakasino ko ia na'e hoko ki he tangata kui 'i he taimi na'e fakamo'ui ai? Na'e kui ia mei hono fa'ele'i, ko ia ai, na'e te'eki ue'i hono 'uto 'ona ke fakafuo ha ngaahi imisi mei he ngaahi fekau ko ia na'e fekau'i mai 'ehe mata 'o fou mai 'i he neave sio. Ko ia ai, kuo pau ke toe fakauaea'i hono 'uto 'ona koe'uhi kene ngaue'i 'a e fakamatala ko ia 'oku ha'u, fakafuo e 'u imisi, pea faka'uhinga'i honau 'uhinga. Koe hoko, na'e 'iai 'a e me'a ia na'e fehalaaki moe mata tonu. Mahalo nai na'e fa'u hala'i ha ngaahi molekula tali-'ata (koe sela 'i he ngata'anga 'oe neave, pe koe kulupu sela 'oku fakatefito kenau ongo'i pe tali 'a e maama) koe ola ia 'o ha liliu 'i hono asita uho (koe uho'i asita ia 'oku ne 'ave 'a e fakamatala fakatoto i he sela pea 'oku ne lava ke fakatupu pe hono tatau). Pe mahalo na'e hoko ha liliu ia 'i hono fanau'i, 'i he ngaahi sene (koe 'iuniti tefito ia 'oku ne 'ave 'a e ngaahi 'ulungaanga mei he t'u tangata 'e taha ki he to'u tangata hoko) ko ia 'oku nau pule'i 'a e tupulaki 'o e ngaahi konga 'o e mata - 'a e letina, (koe kili manifi 'i loto 'i mu'i 'i he fo'i mata 'oku ongongofua ki he maama oku ne tali 'a e imisi pea 'ave ia ki he 'uto fou 'i he neave sio) neave sio, fakataha'i'anga-maama, 'o pehe aipe. Pe mahalo na'e hoko ha ngaahi maumau fakamakenika ia 'o ta'ofi ai 'a e mata mei he'ene ngaue fakalelei.

Koe ha pe 'a e ngaahi fakaikiiki ia 'o e kui 'a e tangata, ka na'e fakatupu 'ehe Folofola ia 'a Sisu 'a e ngaahi molekula kenau fokutu'utu'u 'i he ngaahi potu totunu 'o fa'u e ngaahi tali'ata 'oku ngaue, ngaahi fehokotaki sela fakaneave, moe ngaahi sela 'uto koe'uhi ke fakafuo'i ha 'imisi 'ehe maama ko ia 'oku hu mai ki he kano'i mata, pea 'e ma'u leva ai 'ehe tangata 'a e poto kene hanga 'o fakatokanga'i 'a engaahi imisi ko ia na'e te'eki kene sio ai ki mu'a.

'Oku fakaofo 'a e ngaahi mana ia 'i he taimi 'oku nau hoko ai, ka koe ha 'a hono fakatu'utamaki 'a hono 'ai ho'o tui ke fakafalala 'iate kinautolu? Koe ha leva 'a e me'a ko ia 'oku pau ke fakafalala ai 'a 'etau tui?

*******************************************

No comments:

Post a Comment